Chanakya Niti: ਸਫਲ ਜੀਵਨ ਲਈ ਆਚਾਰਿਆ ਚਾਣਕਿਆ ਨੇ ਹਰ ਛੋਟੀ-ਛੋਟੀ ਚੀਜ਼ 'ਤੇ ਗੌਰ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜੋ ਸਫਲਤਾ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਚਾਣਕਿਆ ਦੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਦਾ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪਾਲਣ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਵਿਅਕਤੀ ਹਾਰੀ ਹੋਈ ਬਾਜ਼ੀ ਵੀ ਜਿੱਤ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਚਾਣਕਿਆ ਨੇ ਇੱਕ ਸ਼ਲੋਕ ਵਿੱਚ ਹੰਸ ਦੀ ਉਦਾਹਰਣ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਫਲਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦਾ ਪੱਕਾ ਤਰੀਕਾ ਦੱਸਿਆ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿਸ ਨੇ ਹੰਸ ਦੇ ਇਸ ਇਕ ਗੁਣ ਨੂੰ ਅਪਣਾ ਲਿਆ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਕਿਸਮ ਦੀ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਪਵੇਗਾ। ਉਹ ਹਰ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਪਲ ਭਰ ਵਿੱਚ ਹੱਲ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਸਫਲਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਚਾਣਕਿਆ ਨੇ ਹੰਸ ਦੇ ਕਿਹੜੇ ਗੁਣ ਦੱਸੇ ਹਨ।
अनन्तशास्त्रं बहुलाश्च विद्या अल्पं च कालो बहुविघ्नता च ।
आसारभूतं तदुपासनीयं हंसो यथा क्षीरमिवाम्बुमध्यात् ।।
ਹੰਸ ਤੋਂ ਸਿੱਖੋ ਇਹ ਗੁਣ - ਚਾਣਕਿਆ ਨੇ ਇਸ ਸ਼ਲੋਕ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸ਼ਾਸਤਰ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਬਹੁਤ ਛੋਟਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਔਕੜਾਂ ਅਤੇ ਮੁਸੀਬਤਾਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਸਫਲ ਬਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਹੰਸ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਗੁਣਾਂ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਜਿਵੇਂ ਹੰਸ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਮਿਲੇ ਹੋਏ ਦੁੱਧ ਤੋਂ ਦੁੱਧ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਛੱਡ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਲੋੜੀਂਦੇ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਸਮਝ ਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰੇ ਅਤੇ ਹੋਰ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰੇ।
ਸਫਲਤਾ ਲਈ ਕਰੋ ਇਹ ਕੰਮ - ਚਾਣਕਿਆ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਪੂਰਾ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਗਿਆਨ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਕੁਝ ਲਾਭਦਾਇਕ ਅਤੇ ਕੁਝ ਬੇਕਾਰ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਮਿਸ਼ਰਣ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਕੋਈ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਅਤੇ ਫਰਜ਼ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਇਹ ਸਾਰਾ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ।
ਚਾਣਕਿਆ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਜਿਹੜਾ ਵਿਅਕਤੀ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਘੱਟ ਪਰ ਵਿਸ਼ੇ ਦੀ ਪੂਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਰੱਖਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਹਰ ਸੰਕਟ ਦਾ ਮੁਸਕਰਾਹਟ ਨਾਲ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ 'ਤੇ ਕਾਬੂ ਵੀ ਪਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਸਫ਼ਲ ਹੋਣ ਲਈ ਸੰਸਾਰ ਰੂਪੀ ਪਾਣੀ ‘ਚੋਂ ਸਿਰਫ ਦੁੱਧ ਰੂਪੀ ਗਿਆਨ ਹੀ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।