Indian Railway: ਰੇਲਵੇ ਟ੍ਰੈਕ ਭਾਰੀ ਟਰੇਨਾਂ ਦਾ ਭਾਰ ਝੱਲਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਯਾਤਰੀਆਂ ਅਤੇ ਮਾਲ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੰਜ਼ਿਲ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਟਰੈਕ ਭਾਰੀ ਭਾਰ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਮੀਂਹ, ਧੁੱਪ ਅਤੇ ਕਈ ਕੁਦਰਤੀ ਆਫ਼ਤਾਂ ਦਾ ਸਾਮ੍ਹਣਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਰੇਲਵੇ ਟ੍ਰੈਕ ਲੋਹੇ ਦੇ ਬਣੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਤੁਸੀਂ ਦੇਖਿਆ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਇੰਨੇ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਹਵਾ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜੰਗਾਲ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ। ਤਾਂ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਕਦੇ ਸੋਚਿਆ ਹੈ ਕਿ ਰੇਲਵੇ ਪਟੜੀਆਂ 'ਤੇ ਜੰਗਾਲ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਜੰਗਾਲ ਨਾ ਲੱਗਣ ਦੇ ਕੀ ਕਾਰਨ ਹਨ?
ਜੰਗਾਲ ਕਿਉਂ ਲੱਗਦਾ ਹੈ?
ਇਹ ਜਾਣਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿ ਰੇਲਵੇ ਟ੍ਰੈਕਾਂ ਨੂੰ ਜੰਗਾਲ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ, ਆਓ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਲੋਹੇ ਨੂੰ ਜੰਗਾਲ ਕਿਉਂ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਲੋਹੇ ਦੀਆਂ ਬਣੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਨਮੀ ਵਾਲੀ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਆਕਸੀਜਨ ਨਾਲ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਜਾਂ ਜਦੋਂ ਉਹ ਗਿੱਲੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਲੋਹੇ 'ਤੇ ਆਇਰਨ ਆਕਸਾਈਡ ਦੀ ਭੂਰੀ ਪਰਤ ਜਮ੍ਹਾਂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਭੂਰੀ ਪਰਤ ਲੋਹੇ ਦੀ ਆਕਸੀਜਨ ਦੇ ਨਾਲ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਦੇ ਕਾਰਨ ਆਇਰਨ ਆਕਸਾਈਡ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਧਾਤ ਦਾ ਖੋਰ ਜਾਂ ਲੋਹੇ ਦੀ ਜੰਗਾਲ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਨਮੀ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਪਰਤ ਆਕਸੀਜਨ, ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ, ਸਲਫਰ, ਐਸਿਡ ਆਦਿ ਦੇ ਸਮੀਕਰਨ ਨਾਲ ਬਣਦੀ ਹੈ। ਹਵਾ ਜਾਂ ਆਕਸੀਜਨ ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਲੋਹੇ ਨੂੰ ਜੰਗਾਲ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ।
ਰੇਲਵੇ ਪਟੜੀਆਂ ਬਾਰੇ ਕੀ ਖਾਸ ਹੈ?
ਰੇਲਵੇ ਟ੍ਰੈਕ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਖਾਸ ਕਿਸਮ ਦੇ ਸਟੀਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਲੋਹੇ ਤੋਂ ਹੀ ਬਣਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਰੇਲਵੇ ਟਰੈਕ ਸਟੀਲ ਅਤੇ ਮੈਂਗਨੀਜ਼ ਨੂੰ ਮਿਲਾ ਕੇ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਮੈਂਗਨੀਜ਼ ਸਟੀਲ ਸਟੀਲ ਅਤੇ ਮੈਂਗਨੀਜ਼ ਦਾ ਮਿਸ਼ਰਣ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ 12 ਫੀਸਦੀ ਮੈਂਗਨੀਜ਼ ਅਤੇ 1 ਫੀਸਦੀ ਕਾਰਬਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਆਕਸੀਕਰਨ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਜਾਂ ਬਹੁਤ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਜੰਗਾਲ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ। ਜੰਗਾਲ ਕਾਰਨ ਰੇਲਵੇ ਟਰੈਕ ਨੂੰ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਬਦਲਣਾ ਪਵੇਗਾ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਖਰਚਾ ਵੀ ਕਾਫੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: Mohali News: ਸਾਬਕਾ ਸਿਹਤ ਮੰਤਰੀ ਬਲਬੀਰ ਸਿੱਧੂ ਦੀ ਘਰ ਵਾਪਸੀ! ਕੱਲ੍ਹ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ 'ਚ ਹੋਏਗਾ ਸਮਾਗਮ
ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਜੇਕਰ ਰੇਲ ਟ੍ਰੈਕ ਨੂੰ ਆਮ ਲੋਹੇ ਦਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਨਮੀ ਕਾਰਨ ਇਸ ਨੂੰ ਜੰਗਾਲ ਲੱਗੇਗਾ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਟਰੈਕ ਬਦਲਣੇ ਪੈਣਗੇ ਅਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਲਾਗਤ ਵੀ ਵਧੇਗੀ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਰੇਲਵੇ ਹਾਦਸਿਆਂ ਦਾ ਖਤਰਾ ਵੀ ਵਧੇਗਾ, ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਰੇਲਵੇ ਇਸ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ 'ਚ ਖਾਸ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ, ਇਸ ਆਇਰਨ ਵਿੱਚ ਕਾਰਬਨ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇਸ ਵਿੱਚ ਜੰਗਾਲ ਲੱਗਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਘੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।