ਰੁਪਏ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ₹, ਡਾਲਰ ਦਾ $ ਅਤੇ ਪੌਂਡ ਦਾ £ ਹੈ, ਜਾਣੋ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਬਾਰੇ?
ਅਮਰੀਕੀ ਡਾਲਰ ਦਾ ਚਿੰਨ੍ਹ $ ਹੈ ਅਤੇ ਪੌਂਡ ਦਾ ਚਿੰਨ੍ਹ £ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਕਰੰਸੀ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ '₹' ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਇਹ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅੱਖਰ 'R' ਅਤੇ ਦੇਵਨਾਗਰੀ ਵਿਅੰਜਨ 'र' ਨੂੰ ਮਿਲਾ ਕੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
Currency Sign: ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਕਿ ਹਰ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਪਣੀ ਮੁਦਰਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਮੁਦਰਾ ਭਾਰਤੀ ਰੁਪਿਆ ਹੈ। ਜਿਸ ਦਾ ਚਿੰਨ੍ਹ ਹਿੰਦੀ ਅੱਖਰ 'ਆਰ' ਵਰਗਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਸਮਝਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ 'ਆਰ' ਦਾ ਚਿੰਨ੍ਹ 'ਰੁਪਏ' ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੈ, ਪਰ 'ਡਾਲਰ' ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅੱਖਰ 'ਡੀ' ਨਾਲ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਫਿਰ ਇਸ ਦਾ ਚਿੰਨ੍ਹ 'ਐਸ' ਅੱਖਰ ਵਰਗਾ ਕਿਉਂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ? ਇਹੀ ਕਹਾਣੀ ‘ਪਾਊਂਡ’ ਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ 'L' ਅੱਖਰ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਚਿੰਨ੍ਹ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਇਸ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਕੀ ਕਾਰਨ ਹੈ।
ਰੁਪਏ ਦੇ ਚਿੰਨ੍ਹ ਦੀ ਕਹਾਣੀ
ਅਮਰੀਕੀ ਡਾਲਰ ਦਾ ਚਿੰਨ੍ਹ $ ਹੈ ਅਤੇ ਪੌਂਡ ਦਾ ਚਿੰਨ੍ਹ £ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਕਰੰਸੀ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ '₹' ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਇਹ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅੱਖਰ 'R' ਅਤੇ ਦੇਵਨਾਗਰੀ ਵਿਅੰਜਨ 'र' ਨੂੰ ਮਿਲਾ ਕੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਕਰੰਸੀ ਦਾ ਇਹ ਚਿੰਨ੍ਹ ਉਦੈ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਵਿੱਤ ਮੰਤਰਾਲੇ ਵੱਲੋਂ ਓਪਨ ਪ੍ਰਤੀਯੋਗਿਤਾ ਕਰਵਾ ਕੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਨੂੰ ਅੰਤਿਮ ਰੂਪ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਉਦੈ ਕੁਮਾਰ ਦਾ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ।
ਡਾਲਰ ਨੂੰ $ ਦਾ ਚਿੰਨ੍ਹ ਕਿਵੇਂ ਮਿਲਿਆ?
ਹਿਸਟਰੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਸਪੈਨਿਸ਼ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਦੱਖਣੀ ਅਮਰੀਕਾ 'ਚ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ 'ਚ ਚਾਂਦੀ ਮਿਲੀ। ਸਪੇਨੀ ਲੋਕ ਸਿੱਕੇ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇਸ ਚਾਂਦੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਜਿਸ ਨੂੰ peso de ocho ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਸੰਖੇਪ ਵਿੱਚ 'pesos' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ ਇੱਕ ਨਿਸ਼ਾਨ ਵੀ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਪੂਰਾ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ps ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਪਰ ਇਸ ਵਿੱਚ S, P ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਸੀ। ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਸਿਰਫ ਪੀ ਦੀ ਡੰਡੀ ਰਹਿ ਗਈ ਅਤੇ ਗੋਲਾ ਅਲੋਪ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, S ਦੇ ਉੱਪਰ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਡੰਡੀ ਰਹਿ ਗਈ, ਜੋ ਕਿ $ ਵਰਗੀ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਸੀ। ਯਾਨੀ ਇਹ ਚਿੰਨ੍ਹ ਮੌਜੂਦਾ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਬਣਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਆ ਗਿਆ ਸੀ।
ਪੌਂਡ ਦਾ ਚਿੰਨ੍ਹ £ ਕਿਵੇਂ ਬਣਿਆ?
ਹੁਣ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਕਿ ਪੌਂਡ ਨੂੰ '£' ਚਿੰਨ੍ਹ ਕਿਵੇਂ ਮਿਲਿਆ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ, ਲਾਤੀਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ 1 ਪੌਂਡ ਪੈਸੇ ਨੂੰ ਲਿਬਰਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਪੌਂਡ ਸਟਰਲਿੰਗ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਇਸ ਲਿਬਰਾ ਦੇ L ਤੋਂ £ ਬਣ ਗਿਆ।