Rajasthan Water Crisis : ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਕਈ ਇਲਾਕਿਆਂ 'ਚ ਬੂੰਦ-ਬੂੰਦ ਨੂੰ ਤਰਸੇ ਲੋਕ , 6 ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਟਰੇਨ ਰਾਹੀਂ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ ਪਾਣੀ

Rajasthan Water Crisis

ਗਰਮੀ ਦੇ ਵਧਦੇ ਕਹਿਰ ਨਾਲ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਕਈ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੀ ਭਾਰੀ ਕਿੱਲਤ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਪਾਲੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਇਲਾਕਾ ਹੈ ,ਜਿੱਥੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਅਤੇ ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੀ ਭਾਰੀ ਕਮੀ ਹੈ। ਸ਼ਹਿਰੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ 15 ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੋਂ ਵਾਟਰ ਟ੍ਰੇਨ ਰਾਹੀਂ ਜੋਧਪੁਰ ਤੋਂ ਪਾਲੀ ਤੱਕ ਪਾਣੀ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਕਰੀਬ ਛੇ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਪਾਲੀ ਨੂੰ ਵਾਟਰ ਟ੍ਰੇਨ ਰਾਹੀਂ ਪਾਣੀ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਪਾਲੀ 'ਚ ਕਿਵੇਂ ਦੇ ਹਾਲਾਤ ਹਨ ? ਉੱਥੇ ਦੀ ਅਸਲੀਅਤ ਜਾਣੋ ਇਸ ਜ਼ਮੀਨੀ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ।

ਪਾਲੀ ਦੇ ਰੋਹਟ ਦੇ ਪਿੰਡ ਬਿਠੂ। ਇੱਥੇ ਸਥਿਤੀ ਬਹੁਤ ਗੰਭੀਰ ਹੈ। ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਸਰਕਾਰੀ ਟੈਂਕਰਾਂ ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਪਹੁੰਚ ਰਿਹਾ ਹੈ ਪਰ ਪਾਣੀ ਖਾਰਾ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਗੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਜਬੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਪਾਣੀ ਹੀ ਪੀਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਜਨਤਕ ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਟੈਂਕੀਆਂ ਹਨ ਪਰ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਟੈਂਕਰ ਪਾਣੀ ਹੀ ਕੱਢਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਘਰਾਂ ਲਈ ਪਾਣੀ ਭਰਨ ਕਾਰਨ ਪਿੰਡ ਦੀਆਂ ਕਈ ਲੜਕੀਆਂ ਨੂੰ ਸਕੂਲ ਅਤੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੋਣਾ ਪਿਆ ਹੈ।

ਪੇਂਡੂ ਔਰਤ ਮੀਰਾ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਰੋਹਤ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਦਿਨ ਭਰ ਘਰਾਂ ਲਈ ਪਾਣੀ ਦਾ ਜੁਗਾੜ ਕਰਨਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੇ ਕੰਮ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਾਣੀ ਭਾਵੇਂ ਕਿੰਨਾ ਵੀ ਖਾਰਾ ਤੇ ਗੰਦਾ ਕਿਉਂ ਨਾ ਹੋਵੇ, ਕੰਮ ਉਸ ਨਾਲ ਹੀ ਚਲਾਉਂਦਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਵੱਡੇ-ਵੱਡੇ ਗਮਲਿਆਂ ਅਤੇ ਡੱਬਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਭਰਿਆ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਘਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਣਾ ਕਿਸੇ ਚੁਣੌਤੀ ਤੋਂ ਘੱਟ ਨਹੀਂ, ਇਸ ਲਈ ਮਹਿੰਗਾ ਪੈਟਰੋਲ ਖਰਚ ਕੇ ਕੁਝ ਦੋ ਪਹੀਆ ਵਾਹਨ ਚਾਲਕ ਸਾਈਕਲ ਰਾਹੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਭਾਰੀ ਭਾਂਡਿਆਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਜਾਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹਨ।

ਰੋਹਤਕ ਦੇ ਕਰੀਬ 84 ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕ ਸਰਕਾਰੀ ਟੈਂਕਰਾਂ ਤੋਂ ਮਿਲਣ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹਨ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਟੈਂਕਰ ਮਾਲਕ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਸਸਤਾ ਪਾਣੀ ਖਰੀਦ ਕੇ ਅੱਗੇ ਮਹਿੰਗੇ ਰੇਟ 'ਤੇ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਵੇਚ ਕੇ ਖ਼ੂਬ ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਖਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੀ ਜਾਂਚ ਵਿੱਚ ਸਾਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦੇ ਇਸ ਮਹਿੰਗੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਬਾਰੇ ਵੀ ਪਤਾ ਲੱਗਾ। ਨਰਪਤ ਸਿੰਘ ਨਾਂ ਦੇ ਟੈਂਕਰ ਚਾਲਕ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਹ ਸਰਕਾਰੀ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪੂਰਾ ਟੈਂਕਰ 133 ਰੁਪਏ ਵਿੱਚ ਖਰੀਦਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪੰਦਰਾਂ ਵੀਹ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਪਿੰਡ ਜਾ ਕੇ ਦੋ ਹਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਵੇਚਦਾ ਹੈ।

ਇਲਾਕੇ 'ਚ ਚੱਲ ਰਹੇ ਇਸ ਪਾਣੀ ਦੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਲਈ 'ਏਬੀਪੀ ਨਿਊਜ਼' ਪਹੁੰਚਿਆ, ਜਿੱਥੋਂ ਟੈਂਕਰ ਚਾਲਕ ਮਹਿਜ਼ 133 ਰੁਪਏ 'ਚ ਸਰਕਾਰੀ ਪਾਣੀ ਖਰੀਦ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਕੰਮ ਜੈਤਪੁਰ ਦੇ ਵਾਟਰ ਹਾਈਡਰੈਂਟ ਵਿਖੇ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਕਈ ਟੈਂਕਰ ਚਾਲਕ ਸਰਕਾਰੀ ਪਰਚੀ ਕੱਟ ਕੇ ਪਾਣੀ ਭਰਨ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰਦੇ ਦੇਖੇ ਗਏ ਅਤੇ ਬਾਹਰ ਟੈਂਕਰ ਪਾਣੀ ਭਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਰਾਮਬਾਬੂ ਨਾਂ ਦੇ ਇੰਜਨੀਅਰ ਨੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ’ਤੇ ਪਰਦਾ ਪਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਪਰ ਧੀਰੇਂਦਰ ਨਾਂ ਦੇ ਉਕਤ ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਜਾਇਜ਼ ਠਹਿਰਾਇਆ ਕਿ ਟੈਂਕਰ ਡੇਢ ਤੋਂ ਦੋ ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਵਸੂਲ ਰਹੇ ਹਨ।

ਰੋਹਤਕ ਦੇ ਦਰਜਨਾਂ ਪਿੰਡਾਂ ਦੀ ਇਸ ਦੁਰਦਸ਼ਾ ਲਈ ਕਾਫੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੈ। ਸਾਲ 2002 ਵਿੱਚ ਜੋਧਪੁਰ ਦੇ ਕੁੜੀ ਇਲਾਕੇ ਤੋਂ ਮਿੱਠੇ ਨਹਿਰੀ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਕਰੀਬ ਚਾਲੀ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਬੀ ਪਾਈਪਲਾਈਨ ਵਿਛਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਇਹ ਪਾਈਪ ਲਾਈਨ ਰੋਹਤਤ ਤੱਕ ਆ ਰਹੀ ਹੈ, ਪਰ ਰੱਖ-ਰਖਾਅ ਨਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਇਹ ਪਾਈਪ ਲਾਈਨ ਖਸਤਾ ਹੋ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਹੁਣ ਮੁਸੀਬਤ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ ਇਸ ਪਾਈਪ ਲਾਈਨ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।