Social Media Side Effects: ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਕਰ ਰਹੀ ਕਮਜ਼ੋਰ, ਅਧਿਐਨ 'ਚ ਹੋਇਆ ਹੈਰਾਨੀਜਨਕ ਖੁਲਾਸਾ

Mental Health: ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ ਵੱਡਿਆਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਬੱਚਿਆਂ ਤੱਕ ਹਰ ਕੋਈ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਵੇਂ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵਰਚੁਅਲ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜੋੜਦਾ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਦੇ ਗੰਭੀਰ ਨੁਕਸਾਨ ਵੀ ਹਨ।

( Image Source : Freepik )

Social Media Side Effects: ਤਕਨੀਕ ਦੇ ਇਸ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮੋਬਾਈਲ ਫੋਨ ਬਹੁਤ ਹੀ ਆਰਾਮ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਉਪਲਬਧ ਹੈ। ਇੱਕ ਕਲਿੱਕ ਉੱਤੇ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾਂ ਦੇ ਕੰਮ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਪੈਸਿਆਂ ਦਾ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਬਹੁਤ ਹੀ ਆਰਾਮ ਦੇ ਨਾਲ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ। ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦਾ ਕਾਫੀ ਕ੍ਰੇਜ਼ ਹੈ। ਅੱਲੜ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚੇ ਵੀ ਫੇਸਬੁੱਕ, ਇੰਸਟਾਗ੍ਰਾਮ ਵਰਗੀਆਂ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਐਪਸ 'ਤੇ ਆਪਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਪਰ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਇੱਕ ਵਰਚੁਅਲ ਸੰਸਾਰ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਤੁਹਾਡੀ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਲਈ ਬਹੁਤ ਖਤਰਨਾਕ (Very dangerous for mental health) ਹੈ। ਇੱਕ ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਹੈ ਕਿ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਨਾਲ ਕਈ ਮਾਨਸਿਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।

ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ 'ਤੇ ਮਾੜੇ ਪ੍ਰਭਾਵ (Adverse effects on mental health)
ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਵਰਚੁਅਲ ਦੁਨੀਆ ਹੈ, ਜੋ ਦੂਰ ਹੋਣ 'ਤੇ ਵੀ ਦੋਸਤਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨੇੜੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਇਹ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਲਈ ਬਹੁਤ ਖਤਰਨਾਕ ਹੈ। ਸਿਹਤ ਮਾਹਿਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਨਾਲ ਡਿਪ੍ਰੈਸ਼ਨ, ਤਣਾਅ, ਇਕੱਲਾਪਣ, ਸਵੈ-ਨੁਕਸਾਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਵਾਲੇ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵੱਧ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਨੌਜਵਾਨ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾ ਰਹੇ ਹਨ (Young people are spending time on social media)
ਪਿਊ ਰਿਸਰਚ ਸੈਂਟਰ ਨੇ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ 'ਤੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਬਾਰੇ 1,300 ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਿਸ਼ੋਰਾਂ ਦਾ ਸਰਵੇਖਣ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਕਿ 35% ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕ ਚੋਟੀ ਦੇ 5 ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸੇ ਇੱਕ 'ਤੇ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਯੂਟਿਊਬ, ਟਿੱਕਟੌਕ, ਇੰਸਟਾਗ੍ਰਾਮ, ਸਨੈਪਚੈਟ ਅਤੇ ਫੇਸਬੁੱਕ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਸ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਸਰ ਦਿਮਾਗ 'ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।

ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਨੀਂਦ 'ਤੇ ਬੁਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵ (Adverse effects on mental health and sleep)
ਆਇਓਵਾ ਸਟੇਟ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਹ ਜਾਣਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਕਿ ਦਿਨ ਵਿੱਚ 30 ਮਿੰਟ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਨਾਲ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ, ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੋ ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਲਈ ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਘਟਾ ਦਿੱਤਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਬਿਹਤਰ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਅਤੇ ਬਿਹਤਰ ਨੀਂਦ ਦੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਪਾਈਆਂ ਗਈਆਂ।

ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਘੱਟ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ 'ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੇ ਇਹ ਅਸਰ (This effect is seen on less use of social media)

ਮਨੋਵਿਗਿਆਨੀ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਬਿਤਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਚਿੰਤਾ, ਉਦਾਸੀ, ਇਕੱਲਤਾ ਅਤੇ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਵਿਚਾਰ ਘੱਟ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਊਰਜਾ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਪੈਨਸਿਲਵੇਨੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਕਰਵਾਏ ਗਏ ਇੱਕ ਅਧਿਐਨ ਤੋਂ ਪਤਾ ਚੱਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਘਟਾ ਦਿੱਤੀ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 3 ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਇਕੱਲੇਪਣ ਅਤੇ ਉਦਾਸੀ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੁਧਾਰ ਦਿਖਾਇਆ।

ਮਨ 'ਤੇ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ (effect of negative comments on the mind)
ਅਧਿਐਨ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਵੀ ਕਾਫੀ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਪੋਸਟ 'ਤੇ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਸਮੱਗਰੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸਦਾ ਸਿੱਧਾ ਅਸਰ ਦਿਮਾਗ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਕੰਮਕਾਜ 'ਤੇ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।