Punjab Politics: 13 ਲੋਕ ਸਭਾ ਸੀਟਾਂ, ਤੱਕੜੀ ਤੇ ਹਾਥੀ ਦੀ ਜੋੜੀ, ਕੌਣ ਕਿਸ 'ਤੇ ਪਵੇਗਾ ਭਾਰੂ?
ਬਸਪਾ-ਅਕਾਲੀ ਗਠਜੋੜ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ 13 ਲੋਕ ਸਭਾ ਸੀਟਾਂ 'ਤੇ ਚੋਣ ਲੜੇਗਾ। 1996 ਵਿੱਚ ਦੋਵਾਂ ਦਾ ਗਠਜੋੜ ਸਫਲ ਰਿਹਾ ਅਤੇ 13 ਵਿੱਚੋਂ 11 ਸੀਟਾਂ ਜਿੱਤੀਆਂ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਬਸਪਾ ਨੇ 3 ਸੀਟਾਂ 'ਤੇ ਚੋਣ ਲੜੀ ਸੀ ਅਤੇ ਤਿੰਨੋਂ ਹੀ ਜਿੱਤੀਆਂ ਸਨ।
ਬਸਪਾ ਸੁਪਰੀਮੋ ਮਾਇਆਵਤੀ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਦੇ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਨਾਲ ਗਠਜੋੜ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਐਲਾਨ ਮਾਇਆਵਤੀ ਦੇ ਇਸ ਬਿਆਨ ਤੋਂ ਕੁਝ ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਆਇਆ ਹੈ ਕਿ ਉਹ 2024 ਦੀਆਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਇਕੱਲੇ ਲੜੇਗੀ।
ਮਾਇਆਵਤੀ ਅਤੇ ਸੁਖਬੀਰ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਵਿਚਾਲੇ ਗਠਜੋੜ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਵੀਰਵਾਰ ਨੂੰ ਇਕ ਘੰਟੇ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮਾਂ ਮੀਟਿੰਗ ਹੋਈ। ਇਸ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਬਸਪਾ ਦੇ ਕੌਮੀ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਸਤੀਸ਼ ਮਿਸ਼ਰਾ ਅਤੇ ਸਾਬਕਾ ਕੇਂਦਰੀ ਮੰਤਰੀ ਹਰਸਿਮਰਤ ਕੌਰ ਬਾਦਲ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਸਨ।
ਬਸਪਾ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਨੇ 2022 ਦੀਆਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵੀ ਲੜੀਆਂ ਸਨ, ਪਰ ਗਠਜੋੜ ਨੂੰ ਬਹੁਤੀਆਂ ਸੀਟਾਂ ਨਹੀਂ ਮਿਲੀਆਂ ਸਨ। ਅਕਾਲੀ ਦਲ 18 ਸੀਟਾਂ ਤੋਂ 3 ਸੀਟਾਂ 'ਤੇ ਆ ਗਿਆ। ਵੋਟ ਸ਼ੇਅਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕਾਫੀ ਕਮੀ ਆਈ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਨੇ ਮੁੜ ਬਸਪਾ ਨਾਲ ਗਠਜੋੜ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ।
ਪਹਿਲਾਂ ਜਾਣੋ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਕਿੰਨਾ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੈ?
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਨੂੰ 1970 ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੀ ਕਮਾਨ ਮਿਲੀ ਸੀ। ਬਾਦਲ ਵੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਤੋਂ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬਣੇ ਹਨ। 1977 ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ 13 ਵਿੱਚੋਂ 9 ਸੀਟਾਂ ਜਿੱਤੀਆਂ ਸਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਅੰਦਰ ਬਾਦਲ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵਧ ਗਿਆ।
ਸਾਕਾ ਨੀਲਾ ਤਾਰਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 1984 ਵਿੱਚ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਹਮਲੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ। ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਨੇ ਇਸ ਦਾ ਸਖ਼ਤ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਦਾ ਪੰਜਾਬ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ ਫਾਇਦਾ ਹੋਇਆ। ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਨੇ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ 13 ਵਿੱਚੋਂ 7 ਸੀਟਾਂ ਜਿੱਤੀਆਂ ਸਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, 1989 ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ, ਪਾਰਟੀ ਜ਼ੀਰੋ ਸੀਟਾਂ 'ਤੇ ਸਿਮਟ ਗਈ ਸੀ। 1991 ਵਿੱਚ ਵੀ ਪਾਰਟੀ ਕੋਈ ਚਮਤਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਬਸਪਾ ਨੇ 1996 ਵਿੱਚ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਨਾਲ ਗਠਜੋੜ ਕਰ ਲਿਆ।
ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਅਤੇ ਬਸਪਾ ਦਾ ਇਹ ਗਠਜੋੜ ਪ੍ਰਯੋਗ ਹਿੱਟ ਰਿਹਾ। ਦੋਵਾਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ 13 ਵਿੱਚੋਂ 11 ਸੀਟਾਂ ਜਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। 2022 ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਵੇਂ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੀਆਂ ਸੀਟਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਪਰ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ 18 ਫੀਸਦੀ ਵੋਟਾਂ ਮਿਲੀਆਂ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਤੀਜਾ ਫਰੰਟ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਿਆਸਤ ਨਾਲ ਬਸਪਾ ਦਾ ਕੀ ਸਬੰਧ?
ਬਸਪਾ ਦਾ ਗਠਨ ਦਲਿਤ ਨੇਤਾ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਨੇ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਜੋ ਖੁਦ ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਸਨ। ਬਸਪਾ ਭਾਵੇਂ ਯੂਪੀ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਾਮਯਾਬ ਰਹੀ ਹੋਵੇ, ਪਰ 1990 ਵਿੱਚ ਪਾਰਟੀ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਸੀ।
1992 ਦੀਆਂ ਪੰਜਾਬ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਬਸਪਾ ਨੇ 9 ਸੀਟਾਂ ਜਿੱਤੀਆਂ ਸਨ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਾਰਟੀ ਉੱਥੇ ਤੀਜੀ ਤਾਕਤ ਮੰਨੀ ਜਾਣ ਲੱਗੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਦੇ ਨਾ-ਸਰਗਰਮ ਹੋ ਜਾਣ ਨਾਲ ਬਸਪਾ ਪੰਜਾਬ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਹੋ ਗਈ। ਦੋਆਬ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਜਨ ਆਧਾਰ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਬਚਿਆ ਹੈ।
ਦਲਿਤ ਰਾਜਨੀਤੀ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਬਸਪਾ ਲਈ ਪੰਜਾਬ ਅਨੁਕੂਲ ਸੂਬਾ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਇੱਥੇ ਲਗਭਗ 33 ਫੀਸਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦਲਿਤ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਹੈ। ਰਾਜ ਦੀ 117 ਸੀਟਾਂ ਵਾਲੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਦਲਿਤਾਂ ਲਈ 34 ਸੀਟਾਂ ਰਾਖਵੀਆਂ ਹਨ।
2022 ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ 'ਚ ਬਸਪਾ ਨੇ 20 ਸੀਟਾਂ 'ਤੇ ਚੋਣ ਲੜੀ ਸੀ। ਪਾਰਟੀ ਨੇ 1 ਸੀਟ ਜਿੱਤੀ ਹੈ। ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਵੋਟ ਸ਼ੇਅਰ ਵਧ ਕੇ 1.73 ਫੀਸਦੀ ਹੋ ਗਿਆ।
ਬਸਪਾ ਨੇ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਨਾਲ ਕਿਉਂ ਗਠਜੋੜ ਕੀਤਾ?
ਬਸਪਾ ਮੁਖੀ ਮਾਇਆਵਤੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਹੁਣ ਤੱਕ ਜਿੰਨੇ ਵੀ ਗਠਜੋੜ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਉਸ ਵਿੱਚੋਂ ਅਕਾਲ ਦਲ ਹੀ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਪਾਰਟੀ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀਆਂ ਵੋਟਾਂ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਟਰਾਂਸਫਰ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
ਮਾਇਆਵਤੀ ਫਿਰ ਤੋਂ ਬਸਪਾ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ 'ਚ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਉਹ ਯੂਪੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਸੂਬਿਆਂ 'ਚ ਅਜਿਹੇ ਸਹਿਯੋਗੀਆਂ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਲੜ ਕੇ ਜਨਤਾ ਦਾ ਆਧਾਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ।
ਬਸਪਾ ਤੇ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੇ ਸਮਝੌਤੇ ਨਾਲ ਕਿਸਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ?
1. ਕਾਂਗਰਸ ਅਤੇ ਭਾਜਪਾ ਲਈ ਮੁਸ਼ਕਿਲ- ਬਸਪਾ ਦਾ ਆਧਾਰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਦੋਆਬਾ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ 3 ਲੋਕ ਸਭਾ ਸੀਟਾਂ ਜਲੰਧਰ, ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਅਤੇ ਖਡੂਰ ਸਾਹਿਬ ਹਨ। 2019 ਵਿੱਚ ਕਾਂਗਰਸ ਨੇ ਜਲੰਧਰ ਅਤੇ ਖਡੂਰ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਅਤੇ ਭਾਜਪਾ ਨੇ ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਤੋਂ ਜਿੱਤ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ।
ਜਲੰਧਰ ਅਤੇ ਖਡੂਰ ਸਾਹਿਬ 'ਚ ਕਾਂਗਰਸ ਨੇ ਜਿੱਤ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ, ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੂਜੇ ਨੰਬਰ 'ਤੇ ਰਿਹਾ। ਜੇਕਰ ਬਸਪਾ ਅਤੇ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦਾ ਗਠਜੋੜ ਸਫਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕਾਂਗਰਸ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਸੀਟਾਂ 'ਤੇ ਝਟਕਾ ਲੱਗ ਸਕਦਾ ਹੈ।
2. ਰਾਹ ਆਪ ਲਈ ਵੀ ਆਸਾਨ ਨਹੀਂ - 2022 ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ 'ਆਪ' ਦੀ ਇੱਕਤਰਫਾ ਜਿੱਤ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਾਰੇ ਸਮੀਕਰਨ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤੇ। ਹੁਣ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਾਰਟੀ ਬਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 'ਆਪ' ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ 'ਤੇ ਹੈ, ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਜੇਕਰ ਦੋਆਬਾ ਖੇਤਰ 'ਚ ਬਸਪਾ ਅਤੇ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦਾ ਗਠਜੋੜ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ 'ਆਪ' ਦੇ ਰਾਹ 'ਚ ਰੋੜਾ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ। 2014 'ਚ 'ਆਪ' ਨੇ ਪੰਜਾਬ 'ਚ 4 ਸੀਟਾਂ 'ਤੇ ਜਿੱਤ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਸੀ।
ਗਠਜੋੜ ਸਫਲ ਹੋਣ 'ਤੇ ਬਸਪਾ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋਵੇਗੀ
ਪੰਜਾਬ ਵਾਂਗ ਹੀ ਬਸਪਾ ਹਰਿਆਣਾ, ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਰਾਜਸਥਾਨ, ਝਾਰਖੰਡ ਅਤੇ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪੈਰ ਜਮਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਬਸਪਾ ਦਾ ਗਠਜੋੜ ਦਾ ਫਾਰਮੂਲਾ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ 'ਚ ਸਫਲ ਰਿਹਾ ਤਾਂ ਉਹ ਦੂਜੇ ਸੂਬਿਆਂ 'ਚ ਵੀ ਇਹੀ ਫਾਰਮੂਲਾ ਲਾਗੂ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। 2022 ਦੀਆਂ ਯੂਪੀ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਕਰਾਰੀ ਹਾਰ ਦੇ ਬਾਅਦ ਤੋਂ ਹੀ ਮਾਇਆਵਤੀ ਬਸਪਾ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ।
ਟਾਪ ਹੈਡਲਾਈਨ
ਟ੍ਰੈਂਡਿੰਗ ਟੌਪਿਕ
