ਖ਼ਾਦ ਵੇਚਣ 'ਤੇ ਲੋਕ ਦਿੰਦੇ ਸੀ ਤਾਅਨੇ, ਹੁਣ ਹਰ ਮਹੀਨੇ 2 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਕਮਾ ਰਿਹੈ ਇਹ ਵਿਅਕਤੀ, ਜਾਣੋ ਕਿਵੇਂ...

ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਜੈਵਿਕ ਖੇਤੀ (Organic Farming) ਨੂੰ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਸਹੀ ਵਾਧੇ ਲਈ, ਖੇਤੀ ਮਾਹਿਰਾਂ ਵੱਲੋਂ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਖਾਦ ਵਜੋਂ ਜੈਵਿਕ ਵਰਮੀ ਕੰਪੋਸਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

organic farming

Vermicompost Farming: ਸਰਕਾਰ (Government) ਵੱਲੋਂ ਰਸਾਇਣਕ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਮੁਕਤ ਫ਼ਸਲਾਂ (chemical pesticide free crops) ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕਰਨ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਭਿਆਨਕ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਖਰਚੇ ਨੂੰ ਵੀ ਘਟਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਜੈਵਿਕ ਖੇਤੀ (Organic Farming) ਨੂੰ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਸਹੀ ਵਾਧੇ ਲਈ, ਖੇਤੀ ਮਾਹਿਰਾਂ ਵੱਲੋਂ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਖਾਦ ਵਜੋਂ ਜੈਵਿਕ ਵਰਮੀ ਕੰਪੋਸਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਜੈਪੁਰ ਦੇ ਸੁੰਦਰਪੁਰਾ ਪਿੰਡ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਡਾਕਟਰ ਸ਼ਰਵਣ ਯਾਦਵ ਵਰਮੀ ਕੰਪੋਸਟ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਫਿਰ ਉਹ ਇਸ ਨੂੰ ਦੂਜੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਵੇਚਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਚੰਗਾ ਮੁਨਾਫਾ ਕਮਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਹੀ ਉਸ ਨੂੰ ਖੇਤੀ ਦਾ ਬਹੁਤ ਸ਼ੌਕ ਸੀ। ਇਸ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਛੋਟੀਆਂ-ਛੋਟੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਸਿੱਖਣ ਲਈ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਾਰੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਤੋਂ ਕੀਤੀ ਹੈ।

ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦਾ ਕੀਤਾ ਅਧਿਐਨ 

ਸ਼ਰਵਣ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਨੇ ਆਰਗੈਨਿਕ ਫਾਰਮਿੰਗ (Organic Farming) ਵਿੱਚ ਐਮਐਸਸੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਫਿਰ ਸਾਲ 2012 ਵਿਚ ਉਸ ਨੇ ਜੇਆਰਐਫ (JRF) ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਉਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮਲਟੀਨੈਸ਼ਨਲ ਕੰਪਨੀ ਵਿੱਚ ਨੌਕਰੀ ਵੀ ਮਿਲ ਗਈ, ਪਰ ਨੌਕਰੀ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਨ ਨਾ ਲੱਗਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ। ਨੌਕਰੀ ਛੱਡਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਨੇ ‘ਉਦੈਪੁਰ ਮਹਾਰਾਣਾ ਪ੍ਰਤਾਪ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ’ ਤੋਂ ਜੈਵਿਕ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਪੀਐਚਡੀ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ 2018 ਵਿੱਚ ਇਸੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਸੀਨੀਅਰ ਰਿਸਰਚ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ ਦਾ ਕੰਮ ਮਿਲਿਆ।

ਵਰਮੀ ਕੰਪੋਸਟ ਦਾ ਕਾਰੋਬਾਰ 2020 ਵਿੱਚ  ਕੀਤਾ ਸ਼ੁਰੂ

ਸ਼ਰਵਣ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਨੌਕਰੀ ਦੌਰਾਨ ਉਸ ਨੂੰ ਖੇਤੀ ਲਈ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਮਿਲ ਸਕਿਆ। ਪਰ ਸਾਲ 2020 ਵਿੱਚ, ਉਹ ਕੋਰੋਨਾ ਕਾਰਨ ਲੌਕਡਾਊਨ ਲਾਗੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਪਰਤ ਆਇਆ। ਹੁਣ ਉਸ ਨੂੰ ਖੇਤੀ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਮਾਂ ਮਿਲਣ ਲੱਗਾ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇੱਥੇ 17 ਬੈੱਡਾਂ ਵਾਲਾ ਵਰਮੀ ਕੰਪੋਸਟ ਦਾ ਛੋਟਾ ਯੂਨਿਟ ਲਾਇਆ।

ਲੋਕ ਤਾਅਨੇ ਮਾਰਦੇ ਸੀ

ਉਸ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੇ ਇਹ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ ਤਾਂ ਲੋਕ ਉਸ ਨੂੰ ਤਾਅਨੇ ਮਾਰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਇੰਨਾ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਹੁਣ ਉਹ ਰੂੜੀ ਬਣਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਾਰ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਵੀ ਸਾਥ ਦਿੱਤਾ। ਪਰ ਫਿਰ ਲਗਾਤਾਰ ਵੱਧਦੇ ਮੁਨਾਫ਼ੇ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਉਹ ਵੀ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਗਏ। ਸ਼ਰਵਣ ਅਨੁਸਾਰ ਉਹ ਹਰ ਮਹੀਨੇ 2 ਤੋਂ 3 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦਾ ਮੁਨਾਫਾ ਕਮਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਹੁਣ ਵਰਮੀ ਕੰਪੋਸਟ ਬੈੱਡਾਂ ਦੀ ਵਧਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ ਗਿਣਤੀ 

ਸ਼ਰਵਣ ਨੇ ਹੁਣ ਆਪਣੇ ਵਰਮੀ ਕੰਪੋਸਟ ਬੈੱਡਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਧਾ ਕੇ 1,000 ਬੈੱਡ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਉਹ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਦੀ ਯੂਨਿਟ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀ ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੀੜੇ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਇੱਕ ਕਿੱਲੋ ਵਿੱਚ 2000 ਕੇਚੂ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਹੋਰ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਲੋਕ ਸਿਰਫ਼ 400 ਤੋਂ 500 ਦੇਚੂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਹ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਵਰਮੀ ਕੰਪੋਸਟ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਮੁਫ਼ਤ ਸਿਖਲਾਈ ਵੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।

ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਨੂੰ ਮਾਰਕੀਟਿੰਗ ਦਾ ਬਣਾਇਆ ਸਾਧਨ

ਸ਼ਰਵਨ ਨੇ ਆਪਣੀ ਵਰਮੀ ਕੰਪੋਸਟ ਖਾਦ ਵੇਚਣ ਲਈ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਡਾ.ਆਰਗੈਨਿਕ ਵਰਮੀਕੰਪੋਸਟ ਨਾਂ ਦਾ ਚੈਨਲ ਵੀ ਬਣਾਇਆ ਹੈ, ਜਿਸ 'ਤੇ ਉਹ ਇਸ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੀਆਂ ਵੀਡੀਓਜ਼ ਵੀ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਰਵਣ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਹੁਣ ਤੱਕ 25 ਹਜ਼ਾਰ ਲੋਕ ਸਿਖਲਾਈ ਲੈ ਕੇ ਵਰਮੀ ਕੰਪੋਸਟ ਦੇ ਯੂਨਿਟ ਲਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।