ਖੜਗੇ ਜਾਂ ਥਰੂਰ: ਚੋਣਾਂ ਜਿੱਤਣ ਦੀ ਗੱਲ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਸਿਆਸੀ ਚਾਲਾਂ, ਕੌਣ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਾਹਰ?
ਪ੍ਰਿਅੰਕਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਥਰੂਰ ਦੇ ਉਮੀਦਵਾਰ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਥਰੂਰ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਕਾਂਗਰਸ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰੇਗੀ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਦੀ ਮੋਹਰ ਲੱਗਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਘੱਟ ਹੈ।
ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਗਾਂਧੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਤਰਫੋਂ ਖੜਗੇ ਨੂੰ ਸੋਨੀਆ ਅਤੇ ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਿਅੰਕਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਥਰੂਰ ਦੇ ਉਮੀਦਵਾਰ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਥਰੂਰ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਕਾਂਗਰਸ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰੇਗੀ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਦੀ ਮੋਹਰ ਲੱਗਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਘੱਟ ਹੈ।
ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ 2024 ਦੀਆਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਤੱਕ ਖੜਗੇ 82 ਸਾਲ ਦੇ ਹੋ ਜਾਣਗੇ ਅਤੇ ਉਹ ਰਾਹੁਲ ਲਈ ਚੁਣੌਤੀ ਸਾਬਤ ਨਹੀਂ ਹੋਣਗੇ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਉਸ ਦੀ ਜਿੱਤ ਯਕੀਨੀ ਮੰਨੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਸਿਆਸੀ ਤਜ਼ਰਬੇ ਤੋਂ ਵੀ ਦੇਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਖੜਗੇ ਥਰੂਰ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਹਾਂ ਨੇਤਾਵਾਂ 'ਚ ਇਕ ਗੱਲ ਖਾਸ ਹੈ ਕਿ ਦੋਵੇਂ ਨੇਤਾ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।
ਸ਼ਸ਼ੀ ਥਰੂਰ ਦਾ ਸਿਆਸੀ ਕੱਦ
ਇਸ ਸਮੇਂ 66 ਸਾਲਾ ਸ਼ਸ਼ੀ ਥਰੂਰ ਤਿਰੂਵਨੰਤਪੁਰਮ ਤੋਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ ਹਨ। ਉਹ ਸਾਲ 2009 ਵਿੱਚ ਇੱਥੋਂ ਚੁਣੇ ਗਏ ਸਨ। ਖੜਗੇ ਵਾਂਗ ਉਹ ਵੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਜੀਵਨ ਤੋਂ ਹੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਹਨ। ਥਰੂਰ ਨੂੰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦਾ ਮਾਹਿਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 2006 ਵਿੱਚ, ਥਰੂਰ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਸਕੱਤਰ ਜਨਰਲ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਲਈ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਸਨੇ 29 ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਉਹ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਬਾਗੀ ਧੜੇ ਜੀ23 ਗਰੁੱਪ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਜੇਕਰ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਥਰੂਰ ਦੇ ਤਜ਼ਰਬੇ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਰਹਿਣ ਦੀ ਉਪਲਬਧੀ ਹੈ। ਸਾਲ 2009 ਵਿੱਚ ਤਿਰੂਵਨੰਤਪੁਰਮ ਤੋਂ 15ਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਲਈ ਚੁਣੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਉਹ ਦੋ ਵਾਰ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਬਣ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।
2009 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਇੱਥੇ ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਪੀ. ਰਾਮਚੰਦਰਨ ਨਾਇਰ ਨੂੰ 1,000,000 ਵੋਟਾਂ ਦੇ ਫਰਕ ਨਾਲ ਹਰਾਇਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਲ 2014 'ਚ 16ਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ 'ਚ ਉਹ ਫਿਰ ਤੋਂ ਤਿਰੂਵਨੰਤਪੁਰਮ ਤੋਂ ਸਾਂਸਦ ਬਣੇ।ਫਿਰ ਥਰੂਰ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਓ. ਰਾਜਗੋਪਾਲ ਨੂੰ ਕਰੀਬ 15,700 ਵੋਟਾਂ ਮਿਲੀਆਂ।
ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਲ 2019 ਦੀਆਂ 17ਵੀਆਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸ਼ਸ਼ੀ ਥਰੂਰ ਨੇ ਭਾਜਪਾ-ਐਨਡੀਏ ਉਮੀਦਵਾਰ ਕੁੰਮਨਾਮ ਰਾਜਸ਼ੇਖਰਨ ਨੂੰ ਇੱਕ ਲੱਖ ਵੋਟਾਂ ਨਾਲ ਹਰਾਇਆ ਸੀ। ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਥਰੂਰ 2009 ਵਿੱਚ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰੀ ਰਾਜ ਮੰਤਰੀ ਦਾ ਅਹੁਦਾ ਵੀ ਸੰਭਾਲ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਸਾਲ 2012 ਵਿੱਚ, ਥਰੂਰ ਨੂੰ ਮੁੜ ਕੇਂਦਰੀ ਰਾਜ ਮੰਤਰੀ, ਮਨੁੱਖੀ ਸਰੋਤ ਵਿਕਾਸ ਵਜੋਂ ਮੰਤਰੀ ਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਸਭ ਦੇ ਬਾਅਦ ਵੀ ਜੇਕਰ ਥਰੂਰ ਦੇ ਸੰਗਠਨ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣ ਦੇ ਤਜ਼ਰਬੇ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਖੜਗੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਛਾੜ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਖੜਗੇ ਨੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਲੰਬੀ ਪਾਰੀ ਖੇਡੀ
ਕਾਂਗਰਸ ਵਿੱਚ 5 ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਉਣ ਵਾਲੇ ਮਲਿਕਾਰਜੁਨ ਖੜਗੇ ਨੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਹੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਿੱਛੇ ਮੁੜ ਕੇ ਨਹੀਂ ਦੇਖਿਆ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਰਨਾਟਕ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਕੇਂਦਰੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦਾ ਵੀ ਕਾਫੀ ਤਜ਼ਰਬਾ ਹੈ। ਕੇਂਦਰੀ ਮੰਤਰੀ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਉਹ ਲੋਕ ਸਭਾ ਅਤੇ ਰਾਜ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਨੇਤਾ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਵੀ ਸੰਭਾਲ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ 'ਚ 80 ਸਾਲਾ ਮੱਲਿਕਾਰਜੁਨ ਖੜਗੇ ਰਾਜ ਸਭਾ 'ਚ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਨੇਤਾ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਅ ਰਹੇ ਹਨ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਅਹੁਦਾ ਹਾਈਕਮਾਂਡ ਨੇ ਸਾਲ 2021 ਵਿੱਚ ਗੁਲਾਮ ਨਬੀ ਆਜ਼ਾਦ ਦੇ ਰਾਜ ਸਭਾ ਤੋਂ ਹਟਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਉਹ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਕਰਨਾਟਕ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਹਨ। ਗੁਲਬਰਗਾ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਯੂਨੀਅਨ ਦੇ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਦਾ ਅਹੁਦਾ ਜਿੱਤਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੇ ਸਫ਼ਰ ਵਿੱਚ ਖੜਗੇ ਦੇ ਕਦਮ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਰੁਕੇ। ਸਾਲ 1969 ਵਿਚ ਹੀ ਭਾਰਤੀ ਕਾਂਗਰਸ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਜੁੜ ਗਿਆ ਸੀ।
ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗੁਲਬਰਗਾ ਸਿਟੀ ਕਾਂਗਰਸ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਫ ਅਕਸ ਵਾਲੇ ਨੌਜਵਾਨ ਦਲਿਤ ਨੇਤਾ ਖੜਗੇ ਨੂੰ ਦੱਖਣੀ ਰਾਜ ਕਰਨਾਟਕ 'ਚ ਚਮਕਣ 'ਚ ਦੇਰ ਨਹੀਂ ਲੱਗੀ। ਸਾਲ 1972 ਵਿੱਚ, ਸਿਰਫ 30 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਗੁਰਮਿਤਕਾਲ ਹਲਕੇ ਤੋਂ ਕਰਨਾਟਕ ਰਾਜ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੀ ਚੋਣ ਲੜ ਕੇ ਸਰਗਰਮ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਚੋਣ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਜਿੱਤ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ।
ਉਸ ਦੀ ਜਿੱਤ ਦਾ ਇਹ ਸਫ਼ਰ ਲਗਾਤਾਰ 9 ਸਾਲ ਜਾਰੀ ਰਿਹਾ। 1972 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਸਾਲ 2009 (ਭਾਵ 1978, 1983, 1985, 1989, 1994, 1999, 2004, 2008, 2009) ਤੱਕ ਲਗਾਤਾਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਜਿੱਤਦੇ ਰਹੇ।
2009-2019 ਵਿੱਚ, ਖੜਗੇ ਨੂੰ ਗੁਲਬਰਗਾ ਦੇ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ ਆਪਣੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਲੋਕ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਨੇਤਾ ਬਣਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਿਆ। ਖੜਗੇ ਨੇ ਲਗਾਤਾਰ 10 ਚੋਣਾਂ (8 ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਅਤੇ 2 ਲੋਕ ਸਭਾ) ਜਿੱਤੀਆਂ ਹਨ।
ਸਾਲ 2014 ਵਿਚ ਮੋਦੀ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਉਹ ਕਰਨਾਟਕ ਦੇ ਗੁਲਬਰਗਾ ਤੋਂ ਜਿੱਤਣ ਵਿਚ ਸਫਲ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਹ ਨਾ ਸਿਰਫ ਕਰਨਾਟਕ 'ਚ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਨੇਤਾ ਰਹੇ ਹਨ ਸਗੋਂ ਕਈ ਮੰਤਰਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।
ਯੂਪੀਏ-2 ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਚ, ਖੜਗੇ ਮਈ 2009 ਤੋਂ ਜੂਨ 2014 ਤੱਕ ਕਿਰਤ ਅਤੇ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਮੰਤਰੀ ਰਹੇ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜੂਨ 2013 ਤੋਂ ਮਈ 2014 ਤੱਕ ਰੇਲ ਮੰਤਰਾਲਾ ਸੰਭਾਲਿਆ। ਸਾਲ 2014 ਵਿਚ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਹਾਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਲੋਕ ਸਭਾ ਵਿਚ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਨੇਤਾ ਸਨ ਅਤੇ ਹੁਣ ਰਾਜ ਸਭਾ ਵਿਚ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਨੇਤਾ ਹਨ।ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਲੰਮਾ ਸਿਆਸੀ ਤਜਰਬਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ ਹੀ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰਾਜ ਸਭਾ ਵਿਚ ਵੀ ਲਿਆਂਦਾ। ਪਾਰਟੀ 2019 ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਹਾਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ।
ਦਰਅਸਲ, ਸਾਲ 2019 ਦੀਆਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਖੜਗੇ ਨੂੰ ਭਾਜਪਾ ਦੇ ਉਮੇਸ਼ ਜਾਘਵ ਤੋਂ 95,452 ਵੋਟਾਂ ਦੇ ਫਰਕ ਨਾਲ ਹਾਰ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਸੀ। ਖੜਗੇ 12 ਜੂਨ 2020 ਨੂੰ ਕਰਨਾਟਕ ਤੋਂ ਰਾਜ ਸਭਾ ਲਈ ਨਿਰਵਿਰੋਧ ਚੁਣੇ ਗਏ ਸਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਾਰਟੀ ਹਾਈਕਮਾਂਡ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 12 ਫਰਵਰੀ 2021 ਨੂੰ ਰਾਜ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦਾ ਨੇਤਾ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
19 ਅਕਤੂਬਰ ਦੀ ਬੇਸਬਰੀ ਨਾਲ ਉਡੀਕ
ਕਾਂਗਰਸ ਪ੍ਰਧਾਨ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਲਈ ਚੋਣ ਸਾਲ 2000 ਵਿਚ ਹੋਈਆਂ ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਲ 2022 ਵਿਚ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। 22 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਇਹ ਚੋਣ ਇਸ ਲਈ ਵੀ ਅਹਿਮ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਵਾਰ ਇਸ ਅਹੁਦੇ ਲਈ ਗਾਂਧੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਕੋਈ ਉਮੀਦਵਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪਾਰਟੀ ਹਾਈਕਮਾਂਡ ਦੇ ਭਰੋਸੇਮੰਦ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਰਹੇ ਮਲਿਕਾਰਜੁਨ ਖੜਗੇ ਨੇ ਆਖਰੀ ਸਮੇਂ ਇਸ ਅਹੁਦੇ ਲਈ ਦਾਅਵਾ ਕਰਕੇ ਸਭ ਨੂੰ ਹੈਰਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਾਅਵੇ 'ਤੇ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਸਹਿਮਤੀ ਦਿਖਾਉਣ ਦੀ ਵੀ ਗੱਲ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ।
ਇਸ ਸਭ ਦੇ ਬਾਅਦ ਵੀ, ਖੜਗੇ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਗੱਲ ਜੋ ਸੱਚ ਹੈ, ਉਹ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕਰਨਾਟਕ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਹੋਰ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨ ਆਧਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਤਿਰੂਵਨੰਤਪੁਰਮ ਤੋਂ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਸ਼ਸ਼ੀ ਥਰੂਰ ਉਸ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਖੜ੍ਹੇ ਹਨ, ਜੋ ਆਪਣੇ ਸੁਤੰਤਰ ਵਿਚਾਰਾਂ ਲਈ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਪੰਜਾਬੀ ‘ਚ ਤਾਜ਼ਾ ਖਬਰਾਂ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ABP NEWS ਦਾ ਐਪ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰੋ :
ਟਾਪ ਹੈਡਲਾਈਨ
ਟ੍ਰੈਂਡਿੰਗ ਟੌਪਿਕ
