Kapal Mochan Mela: ਕਪਾਲ ਮੋਚਨ ਮੇਲੇ 'ਚ 10 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪਹੁੰਚੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਰਧਾਲੂ, ਕੀਤਾ ਸ਼ਾਹੀ ਇਸ਼ਨਾਨ
ਬਿਲਾਸਪੁਰ ਦਾ ਕਪਾਲ ਮੋਚਨ ਮੇਲਾ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਕਪਾਲ ਮੋਚਨ ਯਮੁਨਾਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸਿੰਧੂਵਨ ਵਿੱਚ ਬਿਲਾਸਪੁਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਹੈ।
Kapal Mochan Mela: ਯਮੁਨਾਨਗਰ ਬਿਲਾਸਪੁਰ ਵਿੱਚ 4 ਨਵੰਬਰ ਤੋਂ 8 ਨਵੰਬਰ ਤੱਕ ਕਪਲ ਮੋਚਨ ਮੇਲਾ ਲੱਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਤੋਂ ਕਰੀਬ 10 ਲੱਖ ਲੋਕ ਆਏ ਸਨ। ਜਿਸ ਨੇ ਪਵਿੱਤਰ ਸਰੋਵਰ ਵਿੱਚ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਮੇਲਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪੁਰਬ ਕੱਤਕ ਪੁੰਨਿਆ ਦੇ ਮੌਕੇ 'ਤੇ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਮੌਕੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੇ ਸ਼ਾਹੀ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕੀਤਾ। ਕਪਾਲ ਮੋਚਨ ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪੁਰਬ ਆਤਿਸ਼ਬਾਜ਼ੀ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਗਿਆ।
ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਤੋਂ ਲੱਖਾਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੇ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕੀਤਾ। ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਸਰੋਵਰ ਹਨ, ਤਿੰਨਾਂ ਸਰੋਵਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਕਪਲ ਮੋਚਨ ਮੇਲਾ ਸਮਾਪਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਆਏ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਪਰਤਣ ਲੱਗੇ। ਮੇਲਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਮੁਤਾਬਕ ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਕਰੀਬ 10 ਤੋਂ 12 ਲੱਖ ਲੋਕ ਪੁੱਜੇ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਆਏ ਸਨ। ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੁਖਤਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ।
ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਸ਼ਸਤਰ ਧੋਤੇ ਸਨ
ਯਮੁਨਾਨਗਰ ਬਿਲਾਸਪੁਰ ਦੇ ਐਸ.ਡੀ.ਐਮ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਕਪਾਲ ਮੋਚਨ ਵਿੱਚ ਦੋ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਹਨ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਨੌਵੀਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਅਤੇ ਦਸਵੀਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਗੁਰੂਘਰ ਹਨ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਯੁੱਧ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੱਥੇ ਆਏ ਸਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਸ਼ਸਤਰ ਧੋਤੇ ਸਨ ਅਤੇ ਲੋਕ ਇਸੇ ਸਰੋਵਰ ਵਿੱਚ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪੁਰਬ ਮੌਕੇ ਲੋਕ ਰਾਤ 12 ਵਜੇ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀ ਯਾਤਰਾ ਨੂੰ ਸਫਲ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੇ ਮਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਅਸਥਾਨ ਪ੍ਰਤੀ ਅਟੁੱਟ ਸ਼ਰਧਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੇ ਜੋ ਵੀ ਇੱਛਾ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਉਹ ਪੂਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ 22 ਤੋਂ 25 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਲੋਕ ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਆਉਂਦੇ ਰਹੇ ਹਨ।
ਕਪਾਲ ਮੋਚਨ ਮੇਲਾ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ
ਬਿਲਾਸਪੁਰ ਦਾ ਕਪਾਲ ਮੋਚਨ ਮੇਲਾ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਇਤਿਹਾਸਕ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ ਕਪਾਲ ਮੋਚਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਰਗਾਂ, ਧਰਮਾਂ ਅਤੇ ਜਾਤਾਂ ਦੀ ਏਕਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਕਪਾਲ ਮੋਚਨ ਯਮੁਨਾਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸਿੰਧੂ ਭਵਨ ਵਿੱਚ ਬਿਲਾਸਪੁਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਹਰ ਸਾਲ ਕੱਤਕ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਨੂੰ ਲੱਗਣ ਵਾਲੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਤੋਂ ਲੱਖਾਂ ਹਿੰਦੂ, ਮੁਸਲਿਮ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਵੇਦ ਵਿਆਸ ਦੀ ਕਰਮ ਭੂਮੀ ਬਿਲਾਸਪੁਰ
ਧਾਰਮਿਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਮਹਾਭਾਰਤ ਦੇ ਰਚੇਤਾ ਮਹਾਰਿਸ਼ੀ ਪਰਾਸ਼ਰ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਭਗਵਾਨ ਵੇਦ ਵਿਆਸ ਦੀ ਕਰਮ ਭੂਮੀ ਵੀ ਬਿਲਾਸਪੁਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਰਾਮ ਸਥਾਨ ਦਾ ਨਾਂ ਵਿਆਸ ਆਸ਼ਰਮ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਸਮੇਂ ਦੇ ਬੀਤਣ ਨਾਲ ਬਕਰਵਾਲਾ ਅਤੇ ਕੁਰੜੀ ਖੇੜਾ ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਵਿਆਸ ਆਸ਼ਰਮ ਨਾਲ ਰਹਿਣ ਲੱਗ ਪਏ। ਇਸ ਸਥਾਨ ਦਾ ਨਾਮ ਵਿਆਸਪੁਰ ਹੈ। ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਬਿਲਾਸਪੁਰ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋਇਆ। ਵਿਆਸ ਆਸ਼ਰਮ ਤੋਂ ਇੱਕ ਮੀਲ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਤੀਰਥ ਗੰਗਾ ਸਾਗਰ (ਚੰਦਖੇੜੀ ਤੀਰਥ), ਰਾਮਸਰ (ਪੀਰੂਵਾਲਾ ਤੀਰਥ) ਅਤੇ ਸ੍ਰੀ ਕੁੰਡ ਤੀਰਥ ਅਤੇ ਗੰਗਾ ਮੰਦਰ ਜਗਾਧਰੀ ਹਨ।
ਵਿਆਸ ਆਸ਼ਰਮ ਦੇ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਸਰਸਵਤੀ ਮੰਦਰ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਕਪਾਲ ਮੋਚਨ ਮੰਦਰ ਹੈ। ਇਸ ਪਵਿੱਤਰ ਧਾਮ ਵਿੱਚ ਸੋਮ ਸਰੋਵਰ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ , ਧਨੌਰਾ ਰੋਡ ’ਤੇ ਪੂਰਬ ਦਿਸ਼ਾ ਅਤੇ ਸੂਰਿਆਕੁੰਡ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਪੁਰਾਣੇ ਸਮਿਆਂ ਵਿਚ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਸਰੋਵਰ ਹੋਣ ਦੀ ਵੀ ਮਾਨਤਾ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਸਮੇਂ ਇਸ ਦਾ ਕੋਈ ਬਕਾਇਆ ਨਹੀਂ ਹੈ।