Chanakya Niti : ਅਜਿਹੇ ਗੁਰੂ ਦਾ ਤੁਰੰਤ ਕਰੋ ਤਿਆਗ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਪੈਸੇ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਕੈਰੀਅਰ ਵੀ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ ਬਰਬਾਦ
ਹਰ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਅਧਿਆਪਕ ਉਸਦੇ ਮਾਪੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਫਿਰ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਅਧਿਆਪਕ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਸਦੇ ਆਪਣੇ ਅਨੁਭਵ ਉਸਦੇ ਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਗੋਵਿੰਦ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਗੁਰੂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਚੇਲੇ ਦਾ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ
Chanakya Niti : ਹਰ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਅਧਿਆਪਕ ਉਸਦੇ ਮਾਪੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਫਿਰ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਅਧਿਆਪਕ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਸਦੇ ਆਪਣੇ ਅਨੁਭਵ ਉਸਦੇ ਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਗੋਵਿੰਦ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਗੁਰੂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਚੇਲੇ ਦਾ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਅਸੰਭਵ ਹੈ। ਸਹੀ ਅਤੇ ਗਲਤ ਦੇ ਫਰਕ ਦਾ ਗਿਆਨ ਗੁਰੂ ਦੁਆਰਾ ਹੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਚਾਣਕਿਆ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜਿੰਨਾ ਇੱਕ ਚੇਲਾ ਆਪਣੇ ਗੁਰੂ ਪ੍ਰਤੀ ਸਮਰਪਿਤ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਓਨਾ ਹੀ ਇੱਕ ਗੁਰੂ ਦਾ ਫਰਜ਼ ਬਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਚੇਲਿਆਂ ਨੂੰ ਸਹੀ ਰਸਤਾ ਦਿਖਾਵੇ। ਚਾਣਕਿਆ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਹੈ ਕਿ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਗੁਰੂ, ਔਰਤ, ਧਰਮ ਅਤੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਕਦੋਂ ਕੁਰਬਾਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
त्यजेद्धर्म दयाहीनं विद्याहीनं गुरुं त्यजेत्।
त्यजेत्क्रोधमुखी भार्या निःस्नेहान्बान्धवांस्यजेत्॥
ਦਯਾ ਧਰਮ ਦਾ ਮੂਲ ਹੈ
ਚਾਣਕਿਆ ਨੇ ਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਹੈ ਕਿ ਜਿਸ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਦਇਆ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਛੱਡਣਾ ਹੀ ਚੰਗਾ ਹੈ। ਧਰਮ ਦਾ ਆਧਾਰ ਦਇਆ ਅਤੇ ਕਰੁਣਾ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਜੀਵ ਜਾਂ ਜੀਵ ਉੱਤੇ ਦਇਆ ਕਰਨਾ ਸਾਡਾ ਮੂਲ ਧਰਮ ਹੈ। ਜਿਸ ਮਨੁੱਖ ਵਿਚ ਸਦਾ ਦਇਆ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਬਣੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਉਸ ਦੀ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਦਾ ਕੋਈ ਅੰਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।
ਗਿਆਨ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਅਧਿਆਪਕ
ਗੁਰੂ ਚੇਲੇ ਦਾ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਸਹੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨਾਲ ਕਾਬਿਲ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਚੰਗੇ ਮਾੜੇ ਦਾ ਫਰਕ ਕਰਨ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਚਾਣਕਿਆ ਅਨੁਸਾਰ ਜੇਕਰ ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਗਿਆਨ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਉਹ ਚੇਲੇ ਦਾ ਭਲਾ ਕਿਵੇਂ ਕਰੇਗਾ। ਅਜਿਹੇ ਗੁਰੂ ਤੋਂ ਸਿੱਖਿਆ ਲੈਣ ਨਾਲ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਧਨ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਸਗੋਂ ਇਹ ਤੁਹਾਡਾ ਸਾਰਾ ਭਵਿੱਖ ਖਰਾਬ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਅਜਿਹੇ ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਛੱਡ ਦੇਣਾ ਹੀ ਬਿਹਤਰ ਹੈ।
ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ
ਰਿਸ਼ਤੇ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਾਲ ਬੱਝੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਚਾਣਕਿਆ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰੀ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖਣਾ ਬਿਹਤਰ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤੁਹਾਡੇ ਪ੍ਰਤੀ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਸਦਭਾਵਨਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਸਿਰਫ਼ ਨਾਮ ਦੇ ਹੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਤੁਹਾਡਾ ਸਮਾਂ ਮਾੜਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਮੂੰਹ ਮੋੜ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਫਾਇਦਾ ਵੀ ਉਠਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।